روغن گیربکس چیست و چرا زمان تعویض روغن گیربکس مهم است؟

مقدمه

تعویض روغن گیربکس یکی از مراحل مهم در نگهداری و تعمیر خودرو است. روغن گیربکس نقش حیاتی در عملکرد صحیح و قابل اعتماد گیربکس ایفا می‌کند. این روغن، وظایفی از جمله کاهش اصطکاک قطعات درونی گیربکس، سرمایش و حفاظت از قطعات در برابر حرارت و عوامل زیستی را برعهده دارد. معمولا، روغن گیربکس در طول زمان تحت تاثیر شرایط کاری سخت، دمای بالا، فشار و ترکیب بازویی تبدیل‌کننده گشتاور و فرآیندهای شیمیایی قرار می‌گیرد. به همین دلیل، کیفیت روغن گیربکس ممکن است با گذر زمان کاهش یابد و نیاز به تعویض داشته باشد. در ادامه این مطلب از وبلاگ آقای اتومات با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره روغن گیربکس در اختیارتان قرار دهیم.

روغن گیربکس چیست و چه نقشی در عملکرد گیربکس ایفا می‌کند؟

روغن گیربکس یک نوع روغن ویژه است که برای روان کردن و روانه سازی قطعات داخلی گیربکس استفاده می‌شود. نقش اصلی روغن گیربکس در عملکرد گیربکس، حفظ و بهبود عملکرد، حفاظت و کاهش سایش قطعات داخلی و انتقال صاف و قدرتمند نیروی موتور به چرخ‌ها است. وظایف و نقش‌های روغن گیربکس عبارتند از:

1. روان کردن

روغن گیربکس باعث کاهش مقاومت درونی قطعات گیربکس می‌شود و در نتیجه، جریان روان‌تر را ایجاد می‌کند. این ویژگی موجب افزایش کارایی و بهره‌وری گیربکس می‌شود.

2. حفاظت از قطعات

روغن گیربکس عملکرد محافظتی دارد و از قطعات داخلی گیربکس در برابر سایش، زنگ زدگی، اکسیداسیون و حمله ذرات خارجی محافظت می‌کند. همچنین، روغن می‌تواند حرارت تولید شده در گیربکس را جذب و از خنک شدن قطعات جلوگیری کند.

3. انتقال نیرو

روغن گیربکس نقش انتقال نیروی موتور به چرخ‌ها را بازی می‌کند. با روان شدن قطعات گیربکس توسط روغن، نیرو به طور صحیح و قدرتمند به چرخ‌ها منتقل می‌شود، که این امر اهمیت زیادی در عملکرد و کارایی خودرو دارد.

به طور کلی، روغن گیربکس باعث بهبود عملکرد، کاهش سایش و سایر آسیب‌های ناشی از استفاده روزانه، حفاظت از قطعات داخلی و تضمین انتقال نیروی صحیح و بهینه در گیربکس می‌شود. انتخاب و تعویض منظم روغن گیربکس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا عملکرد و عمر مفید گیربکس خودرو را بهبود بخشید.

چه ویژگی‌هایی برای روغن گیربکس مهم است؟

در انتخاب روغن گیربکس، ویژگی‌های زیر برای مهم هستند:

1. ویسکوزیته

ویسکوزیته روغن گیربکس نشان دهنده ضخامت و روانی آن است. ویسکوزیته مناسب باید برای شرایط عملیاتی خودرو مناسب باشد. روغن با ویسکوزیته مناسب، بهبود کارایی گیربکس و حفاظت از قطعات داخلی را فراهم می‌کند.

2. انتقال حرارت

روغن گیربکس باید توانایی خوبی در انتقال حرارت داشته باشد. این ویژگی به تخلیه حرارت تولید شده در گیربکس کمک کرده و از افزایش دما و خرابی قطعات جلوگیری می‌کند.

3. پایداری حرارتی

روغن گیربکس باید در برابر تغییرات حرارتی مقاومت داشته باشد. این ویژگی از اهمیت بالایی در شرایط سخت و داغ، مانند رانندگی در شهرهای گرم یا در صعود و نزول‌های طولانی است.

4. مقاومت به اکسیداسیون

روغن گیربکس باید در برابر اکسیداسیون (اکسیده شدن) پایداری داشته باشد. اکسیداسیون می‌تواند منجر به تشکیل روغن‌های رسوبی و روغن‌های اسیدی شود که ممکن است به قطعات داخلی آسیب برساند.

5. قابلیت شستشو و پاک کردن

روغن گیربکس باید قابلیت شستشو و پاک کردن ذرات و آلودگی‌های موجود در گیربکس را داشته باشد. این ویژگی مهم است تا ذرات معلق در روغن جمع نشده و به قطعات داخلی صدمه نرسانند.

6. سایر ویژگی‌ها

ویژگی‌های دیگری مانند پایداری در برابر اکسیداسیون، مقاومت به شکست شدن فوم و تشکیل حلالیت ها نیز برای روغن گیربکس مهم هستند. در هر صورت، بهتر است همیشه به دستورالعمل تولیدکننده خودرو و توصیه‌های سازنده روغن گیربکس توجه کنید تا مطمئن شوید که روغنی را انتخاب کرده‌اید که با نیازهای خودروتان سازگار است.

چگونه می‌توانم روغن گیربکس مناسبی را انتخاب کنم؟

برای انتخاب روغن گیربکس مناسب، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:

1. مطالعه دستورالعمل تولیدکننده خودرو

همواره بهتر است به دستورالعمل تولیدکننده خودروتان مراجعه کنید. این دستورالعمل شامل توصیه‌ها و نیازهای خاصی برای نوع و ویژگی‌های روغن گیربکس مورد استفاده در خودروتان می‌شود.

2. استفاده از جدول روغن‌های توصیه شده

تولیدکنندگان روغن‌ها برای هر خودرو و مدل معمولا جدولی از روغن‌های توصیه شده ارائه می‌کنند. این جداول معمولا بر اساس سال ساخت و نوع گیربکس خودرو تهیه می‌شوند. بنابراین، بررسی این جداول و انتخاب روغن‌هایی که در آنها ذکر شده است، می‌تواند به شما کمک کند.

3. ویسکوزیته مناسب

بررسی ویسکوزیته توصیه شده برای روغن گیربکس در دستورالعمل و جدول توصیه‌ها بسیار مهم است. معمولاً ویسکوزیته به صورت یک شماره یا نماد، مانند “5W-30” بیان می‌شود. در این مثال، “5W” به ویسکوزیته روغن در دمای سرما و “30” به ویسکوزیته در دمای گرم اشاره دارد.

4. استانداردها و مشخصات روغن

بررسی استانداردها و مشخصات روغن نیز مهم است. برخی از مشخصات معمول شامل API (موسسه نفت آمریکا) و ACEA (کنفدراسیون تولیدکنندگان اتومبیل اروپا) است. بررسی استانداردها و مشخصات به شما کمک می‌کند تا روغن با کیفیت و مطابق با استانداردهای بین‌المللی را انتخاب کنید.

5. مشاوره از کارشناسان

اگر شما هنوز مطمئن نیستید کدام روغن گیربکس را انتخاب کنید، می‌توانید با کارشناسان خودرو، تعمیرکاران ماهر یا فروشندگان روغن گیربکس مشورت کنید. آنها می‌توانند بر اساس شرایط و نیازهای خودروتان، روغن مناسب را به شما توصیه کنند. حتما توصیه می‌شود که روغن گیربکس را بر اساس توصیه‌های تولیدکننده خودروتان انتخاب کنید. استفاده از روغن مناسب می‌تواند به عملکرد بهتر، عمر طولانی‌تر و حفاظت بهتر از گیربکس خودروتان کمک کند.

تفاوت بین روغن گیربکس دستی و خودکار چیست؟

تفاوت اصلی بین روغن گیربکس دستی و خودکار در نوع سیستم گیربکس و نحوه عملکرد آن‌ها است.

1. گیربکس دستی (Manual Transmission)

گیربکس دستی یا گیربکس دنده‌ای، یک سیستم گیربکس است که راننده مسئول بالا و پایین کردن دنده‌ها به صورت دستی است. این نوع گیربکس اغلب شامل دو پدال کلاچ (کلاچ پدال و دو پدال ترمز) است. در گیربکس دستی، روغن گیربکس به عنوان یک روان‌کننده و محافظ برای قطعات داخلی استفاده می‌شود.

2. گیربکس خودکار (Automatic Transmission)

گیربکس خودکار یا گیربکس اتوماتیک، یک سیستم گیربکس است که دنده‌ها به طور خودکار و بدون دخالت راننده تغییر می‌کنند. گیربکس خودکار شامل تعدادی سیستم هیدرولیکی، الکترونیکی و مکانیکی است که دنده‌ها را تغییر می‌دهد. در گیربکس خودکار، روغن گیربکس علاوه بر عملکرد روان کننده، نقش مهمی در انتقال نیرو و سیستم سوزن‌ها و کاتالیست‌های داخلی گیربکس ایفا می‌کند.

در اکثر موارد، برای گیربکس دستی و خودکار نیاز به روغن‌های مخصوص خود دارند. این روغن‌ها بر اساس نیازهای ویژه هر نوع گیربکس تولید می‌شوند و ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که با شرایط عملکرد و نیازهای سیستم هر گیربکس سازگار هستند. بهتر است برای انتخاب روغن گیربکس مناسب، به دستورالعمل تولیدکننده خودروتان مراجعه کنید. آنها توصیه‌ها و روغن‌های مناسب برای گیربکس خودروتان را مشخص خواهند کرد. استفاده از روغن مناسب به عملکرد بهتر و عمر طولانی‌تر گیربکس کمک می‌کند.

آیا روغن گیربکس باید منظما تعویض شود؟

روغن گیربکس نیاز به تعویض منظم دارد. زمان تعویض روغن گیربکس بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع خودرو، شرایط رانندگی، محدودیت‌های سازنده و نوع روغن مورد استفاده دارد. در صورت عدم تعویض منظم روغن گیربکس، کیفیت روغن کاهش می‌یابد و ممکن است عملکرد گیربکس و قطعات داخلی تحت تأثیر قرار بگیرند. توصیه‌های عمومی برای تعویض روغن گیربکس عبارتند از:

1. مطالعه دستورالعمل تولیدکننده

همیشه بهتر است به دستورالعمل تولیدکننده خودروتان مراجعه کنید تا زمان تعویض روغن گیربکس را بر اساس توصیه‌های آنها تعیین کنید.

2. بررسی فاصله زمانی

برخی تولیدکنندگان خودروها می‌توانند فاصله زمانی مشخصی بین هر تعویض روغن گیربکس توصیه کنند. به عنوان مثال، توصیه‌ها ممکن است حاکی از ضرورت تعویض هر 50,000 تا 100,000 کیلومتر یا هر 3 تا 5 سال باشد. در صورتی که شرایط سخت تری داشته باشید، ممکن است نیاز به تعویض متداول‌تری داشته باشید.

3. بررسی شرایط رانندگی

شرایط رانندگی سخت‌تر مانند رانندگی در شهرهای پرترافیک، مسیرهای کوهستانی، باربری سنگین یا شرایط آب و هوایی سخت می‌تواند نیاز به تعویض مکررتر روغن گیربکس را ایجاب کند.

4. بررسی شرایط روغن

برخی روغن‌های گیربکس دارای شاخص‌های اندازه ‌گیری شده مانند شاخص TBN (قلب‌نگهداری قلیایی) و شاخص TAN (قلب‌نگهداری اسیدی) هستند که در مورد زمان تعویض روغن مفیدند. با بررسی این شاخص‌ها، می‌توانید ببینید آیا روغن گیربکس شما نیاز به تعویض دارد یا خیر. در هر صورت، بهتر است دستورالعمل تولیدکننده خودرو را به دقت مطالعه کنید و در صورت شک، با کارشناسان خودروتان مشورت کنید. آن‌ها می‌توانند شما را در مورد زمان تعویض روغن گیربکس متناسب با خودروتان راهنمایی کنند.

آیا روغن گیربکس می‌تواند به مرور زمان از کیفیت خود از دست بدهد؟

روغن گیربکس ممکن است به مرور زمان از کیفیت خود از دست بدهد. عواملی مانند استفاده متداول، شرایط رانندگی سخت، تعرض به حرارت و فشار، و عوامل دیگر می‌توانند باعث تجزیه و زاییده شدن روغن گیربکس شوند. برای بررسی کیفیت روغن گیربکس، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:

1. بررسی رنگ و ظاهر

روغن گیربکس سالم باید رنگ شفاف و شفاف داشته باشد. اگر روغن تیره، کثیف، رسوبی یا آلوده به ذرات خارجی باشد، این نشانه‌ای از کاهش کیفیت است.

2. بوی بد

در صورتی که روغن گیربکس بوی سوخت، سوختن، یا بوی نامطبوع دیگری داشته باشد، ممکن است کیفیت آن کاهش یافته باشد.

3. آزمایشگاهی

بررسی روغن گیربکس از طریق آزمایشگاه می‌تواند روش دقیق‌تری باشد. آزمایشگاه‌ها می‌توانند نمونه روغن گیربکس را تحلیل کرده و شاخص‌هایی مانند شاخص TBN (قلب‌نگهداری قلیایی)، شاخص TAN (قلب‌نگهداری اسیدی)، و شاخص‌های دیگر را ارزیابی کنند. در هر صورت، در صورت شک و در نظر گرفتن عواملی مانند شرایط رانندگی سخت، بهتر است به دوره‌های تعویض روغن گیربکس پیشنهاد شده توسط تولیدکننده خودروتان عمل کنید. اینکه روغن گیربکس را به‌صورت منظم تعویض کنید، می‌تواند به عمر و عملکرد بهتر گیربکس شما کمک کند.

آیا برای روغن گیربکس ایستادگی حرارتی خاصی مهم است؟

ایستادگی حرارتی یکی از ویژگی‌های مهمی است که باید در روغن گیربکس مدنظر قرار بگیرد. ایستادگی حرارتی به میزانی از پایداری روغن در شرایط حرارتی بالا یا طولانی مدت اشاره دارد. در گیربکس، دمای بالا و فشارهای شدید می‌توانند تولید گرما را افزایش دهند و در نتیجه روغن گیربکس نیز ممکن است گرم شود. ایستادگی حرارتی مناسب روغن گیربکس اجازه می‌دهد تا در دماهای بالا که ممکن است در اثر اصطکاک و استفاده مداوم به وجود آید، پایداری خود را حفظ کند و خواص روان‌کنندگی و مشخصات سیستم روانشناسی را حفظ کند.

روغن گیربکس با ایستادگی حرارتی مناسب می‌تواند جلوی مشکلاتی مانند اکسیداسیون (اکسیده شدن)، پدیده حلالیت نداشتن (تشکیل رسوبات) و کاهش عمر مفید روغن را بگیرد. اگر به شرایط سخت تری مانند رانندگی در مناطق گرمسیری یا تحت فشار و دمای بالا تعرض دارید، توصیه می‌شود روغن گیربکس با ایستادگی حرارتی بالا انتخاب کنید. همچنین، توجه به مشخصات و توصیه‌های تولیدکننده خودرو در مورد روغن گیربکس در شرایط حرارتی مختلف نیز مفید است.

آیا برای خودروهای با گیربکس‌های برقی یا هیبریدی روغن خاصی نیاز است؟

خیر، خودروهای با گیربکس‌های برقی یا هیبریدی به طور عمومی از روغن گیربکس مستقل برای سیستم گیربکس استفاده نمی‌کنند. در واقع، بیشتر خودروهای الکتریکی یا هیبریدی دارای سیستم‌های گیربکسی متفاوت هستند که بدون استفاده از روغن کار می‌کنند. خودروهای الکتریکی معمولا از سیستم‌های یک دنده برای انتقال قدرت به چرخ‌ها استفاده می‌کنند، و بدین ترتیب روغن گیربکس مخصوصی برای آن‌ها لازم نیست.

در خودروهای هیبریدی، همچنین گیربکس‌های خاصی وجود دارند که عموما شامل سیستم‌های تراکم‌ساز و کوچک‌کننده برای بهینه‌سازی عملکرد موتور احتراق داخلی و موتور الکتریکی است. این سیستم‌ها نیز اغلب بدون استفاده از روغن گیربکس معمول کار می‌کنند. به هر حال، در هر صورت، بهتر است دستورالعمل‌های تولیدکننده خودرو را مطالعه کنید و همیشه پیروی کنید. توصیه‌های مربوط به نگهداری و تعویض سیستم‌های گیربکس در خودروهای الکتریکی یا هیبریدی معمولا در دفترچه راهنمای خودرو آمده است و بهتر است بر اساس آن‌ها عمل کنید.

آیا ترکیب روغن گیربکس با روغن هیدرولیک یا روغن دیگری که در خودرو استفاده می‌شود مشکلی ایجاد می‌کند؟

ترکیب روغن گیربکس با روغن هیدرولیک یا روغن دیگری که در خودرو استفاده می‌شود، ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. این مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

1. تهاجم شیمیایی

روغن گیربکس و روغن هیدرولیک یا روغن دیگر ممکن است دارای مواد شیمیایی و افزودنی‌های متفاوت باشند. ترکیب آنها ممکن است منجر به تهاجم شیمیایی و واکنش‌های غیرمطلوبی شود که باعث کاهش عملکرد و عمر مفید روغن و سیستم‌های خودرو می‌شود.

2. عدم تطابق ویژگی‌ها

روغن‌های مختلف دارای ویژگی‌ها و شاخص‌های متفاوتی هستند. ممکن است ترکیب روغن گیربکس با روغن هیدرولیک یا روغن دیگر، باعث عدم تطابق ویژگی‌ها شود. این می‌تواند منجر به کاهش عملکرد سیستم و مشکلات مانند ایجاد رسوب، سایش افزایش یافته و عمر کوتاهتر روغن شود.

3. کاهش عملکرد سیستم

ترکیب روغن‌های مختلف ممکن است باعث کاهش عملکرد سیستم شود. روغن‌های مختلف برای عملکرد بهینه سیستم طراحی شده‌اند و هر یک ویژگی‌ها و خواص خاص خود را دارند. ترکیب نادرست روغن‌ها می‌تواند باعث کاهش کارایی و کاستی در عملکرد سیستم شود. بنابراین، برای حفظ بهینه‌سازی عملکرد و عمر مفید سیستم، بهتر است هر روغن را که تولیدکننده خودرو توصیه می‌کند، جداگانه استفاده کنید و ترکیب آن با سایر روغن‌ها را اجتناب کنید. رعایت دستورالعمل‌های تولیدکننده خودرو در مورد روغن‌های استفاده شده برای هر سیستم مهم است.

سخن پایانی

در این مطلب از وبلاگ آقای اتومات با شما کاربران گرامی همراه بودیم و سعی کردیم درباره روغن گیربکس اطلاعات کاملی را در اختیارتان قرار دادیم. روغن گیربکس نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح گیربکس خودرو ایفا می‌کند. این روغن برای کاهش اصطکاک قطعات، سرمایش و حفاظت در برابر حرارت و عوامل زیستی استفاده می‌شود. ویژگی‌های مهمی که باید در روغن گیربکس توجه کنید شامل ویسکوزیته، درجه حرارت عملکرد، مقاومت به اکسیداسیون و پایداری حرارتی است.